Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) Türk lirasını dijitale taşımak ve ülke parasını dijitalleştirmek üzere başlattığı Dijital Türk Lirası çalışmaları, 2024 itibarıyla ikinci faza geçiş yaptı. Birinci faz kapsamında ihtiyaç duyulan ortamların hazırlanmasına 2022 yılında başlanmış ve aynı yıl sonunda yapılan pilot testlerde Dijital Türk Lirası Sistemi üzerindeki ilk ödeme işlemleri başarılı bir şekilde gerçekleştirilmişti.
Dijital Türk Lirası nedir?
Merkez Bankası, dijital Türk lirasını kripto varlık yerine dijital para olarak tanımlıyor. Bu doğrultuda dijital para, yasal ödeme aracı olarak kanuni dayanak üzerinden hukuki çerçevesinin tanımlanmış olmasıyla dikkat çekiyor. Bunun yanında "tek millî değer ölçüm birimi" niteliğindeki ülke parasının yeni bir biçimi olarak kayıtlara geçiyor. Bu bağlamda, dijital para ile kripto varlıklar hem ekonomik hem de hukuki çerçevede birbirinden farklı tutuluyor.
Dijital Türk Lirası ile ne amaçlanıyor?
Tedavüle sokulması halinde dijital Türk lirasının, finansal kapsayıcılık oranının artırılması, ödemelerin kesintisiz ve sürekli çalışma ilkesine uygun tamamlayıcı bir ödeme kanalı oluşturulması ve programlanabilir ödemeler altyapısının hazırlanarak yenilikçi kullanım alanları için bir taban oluşturulması noktalarında katkı sağlayacağı ön görülüyor.
Afete dayanıklı bir altyapı olacak mı?
Merkez Bankası, Dijital Türk Lirası projesiyle her türlü afet durumunda paraya erişimin ve ödemelerin kesintisizliğini sağlayan dijital ödemeler hedeflendiğini belirtiyor. Bunun için çevrimiçi ve çevrimdışı olmak üzere dijital paranın farklı şekillerde kullanımı üzerine tasarımlar yapılıyor. En büyük amaçlardan biri, olası afet durumlarında paranın kesintisiz dolaşım süreçlerinin kolaylaştırılması.
Dijital Türk Lirası'nın temel gereksinimleri:
- İşlem Kapasitesi
Gündelik para trafiğini anlık olarak karşılayacak teknik kapasite sağlanmalı. - Kullanıcı deneyimi
Son kullanıcı, sistemi güvenli ve kolay bir şekilde kullanabilmeli. - Ölçeklenebilirlik
Yoğunluğun yüksek olduğu anlarda sistem, performansı etkilenmeden istekleri karşılayabilmeli. - Güvenlik
İçeriden ve dışarıdan yapılabilecek saldırılara karşı sistem direnci yüksek olmalı. - Sağlamlık ve erişilebilirlik
Sistem, arızlara karşı dayanıklı ve sürekli erişilebilir olmalı. - Dönüştürülebilirlik
Sistem, Türk lirasının dijital ve diğer biçimleri arasında sürekli dönüştürülebilir olmasına olanak sağlamalı. - Mevzuata uyum
Ulusal ve uluslararası mevzuata uyum sağlanmalı.
Dijital Türk Lirası ile birlikte dijital kimlik sistemi
Dijital Türk Lirası Projesi’nde, yeni ve dağıtık bir dijital kimlik modeli olan Kullanıcı Egemen Kimlik (KEK, İng. Self- Sovereign Identity) deneniyor. Projede kullanılan çekirdek sistemlerden birisi olan dijital kimlik sisteminde, KEK modeline göre tasarlanmış bir izinli dağıtık defter tercih edildi. Bu model doğrultusunda dijital para sistemindeki katılımcılar ve kullanıcılar; belge sağlayıcı, belge sahibi ve belge doğrulayıcı rollerinden birini veya birden fazlasını üstlenebiliyor.
Peki banknotlara ne olacak?
Merkez Bankası, dijital para sistemin finansal süreçlere zarar vermemesini ve mevcut finansal ürün ve hizmetlerle rekabet amacı gütmemesini hedefliyor. Bu nedenle banknotun dijital hali olarak tanımlanan Dijital Türk Lirası, dolaşıma paranın diğer biçimleri ile rekabetin aksine tamamlayıcı olmak için ve talep anında istek üzerine sunulacak. Bu kapsamda, banknotun mekânsal kısıtlarının aşılması en temel kazanım olması amaçlanacak.
Popüler İçerikler